شکستن دندان شیری کودکان معمولا در سنین 2 تا 4 سالگی اتفاق می‌افتد. در این سن کودکان شروع به راه رفتن می‌کنند اما قدم برداشتن آن‌ها با تلوتلو خوردن همراه است. در چنین شرایطی امکان افتادن و شکستن دندان‌ها وجود دارد. شایع‌ترین دندان‌هایی که ممکن است آسیب ببیند، دندان‌های جلویی فک بالا است.
بعد از شکستن دندان شیری کودک چکار کنیم ؟
انواع شکستگی در دندان شیری کودکان
از تروما چه می‌دانید؟
تروما (Trauma)به معنای ضربه‌ی ناگهانی است که به دندان‌ها وارد میشود و در نتیجه آن دندان دچار آسیب و شکستگی میشود. ترومای دندان بیشتر در سنین کودکی و برای دندان‌های شیری اتفاق می‌افتد. زیرا کودکان در سنین خردسالی و به خصوص زمانی که به مدرسه می‌روند هیجان و بازیگوشی زیادی دارند و ممکن است درهنگام بازی، دویدن و حتی دعواهای کودکانه خود دچار آسیب دیدگی دندان شوند.
به طور کلی می‌توانیم صدماتی که ممکن است به دندان‌های شیری کودکان وارد شود را در دسته بندی موارد زیر تقسیم کنیم که شامل :
- لقی و جابه جایی
- شکستگی در مینا همرا با لقی و جابه جایی
- شکستگی تاج
- پرخونی پالپ
- شکستگی ریشه
- فرورفتن دندان به داخل (Intrusion)
- جابه جایی کامل
البته باید گفت که نمونه‌ی extrusion و شکستگی تاج و ریشه در میان کودکان، کمتر دیده میشود و حتی می‌توان گفت که شکستگی ریشه بسیار کم است. یکی از مهم‌ترین موارد این است که در دندان‌های شیری احتمال صدمه به دو دندان قدامی بیشتر است.
شکستگی عمودی
شکستگی عمودی یکی از نمونه‌های رایج شکستگی در دندان‌های شیری کودکان است که در این مورد یک ترک از تاج دندان تا ریشه ایجاد میشود. شکستن پوسته‌ی سفت آجیل‌ها، برخورد با اجسام سخت و یا حتی زمین خوردن کودک از جمله دلایلی است که باعث این نوع شکستگی میشود.
البته باید توجه داشته باشید که ممکن است این نوع شکستگی در ساعات و یا حتی روزهای اولیه قابل دیدن نباشد و کودک شما از این ترک ایجاد شده دردی احساس نکند. اما با نوشیدن مایعات گرم و سرد. یا جویدن غذا درد خودش را نشان می‌دهد و ترک ایجاد شده بعد از چندروز به خوبی قابل مشاهده است.
خبر بد این است که دندانی که دچار این نوع شکستگی شود باید توسط دندانپزشک کودک کشیده شود زیرا امکان حفظ و یا ترمیم این دندان وجود ندارد.
شکستگی تاج دندان
زمانی که یک کودک با جویدن خوراکی سخت باعث شکستگی بخشی از دندان شیری خود میشود به آن شکستگی تاج دندان می‌گویند. در این نوع از شکستگی تنها مینا و تاج دندان دچار آسیب شده است ولی اتاق پالپ آن سالم می‌ماند.
بهترین اقدام پدر و مادرها این است که در این زمان کودک خود را در اسرع وقت پیش دندانپزشک کودکان ببرند تا او با ترمیم کردن آسیب دیدگی دندان، از پیشرفت این شکستگی و وخیم شدن وضع دندان جلوگیری کند.
شکستگی جزئی یا ترک سطح
در برخی از مواقع ممکن است که دندان شیری یک کودک بر اثر جویدن خوراکی‌های سخت، ضربه خوردن توسط اجسام و یا حوادث این چنینی، دچار ترک‌های سطحی شود. این نوع از ترک‌ها فقط بخش مینای دندان را درگیر خود می‌کند و آسیب دیدگی در این ناحیه صورت میگیرد که درد چندانی را به وجود نمی‌آورد.
اما اگر کودک شما احساس درد داشت و از درد شکایت کرد باید در اسرع وقت او را نزد یک دکتر دندانپزشک کودک ببرید تا مورد معاینه قرار بگیرد و میزان آسیب دیدگی مورد بررسی قرار بگیرد. نکته مهم این است که ترک سطحی دندان شیری کودکان، که دردی به همراه ندارد نیازی به درمان هم ندارد.
شکستگی عمقی و جدا شدن دندان
در این نوع شکستگی دندان به طور کامل به دو نیمه تقسیم میشود و معمولا در این وضعیت ریشه دندان نیز ملتهب و دردناک میشود. این نوع از شکستگی دندان شیری در کودکان به درمان سریع و فوری نیاز دارد و البته در موارد بسیار نادری این امکان نیز وجود دارد که دکتر دندانپزشک کودک بتواند دندان را حفظ و ترمیم کند.
روش‌های ترمیم دندان شکسته کودک
شما باید به محض شکستگی و آسیب در ناحیه دندان کودک خود او را نزد دندانپزشک کودکان ببرید. دندان های شیری نقش بسیار مهمی را برای حفظ فضا برای دندان‌های دائمی بر عهده دارند بنابراین باید در هنگام آسیب دیدگی تا جایی که ممکن است ترمیم شده تا دندان‌های دائمی کودک به طور مناسب و صحیح در یک فضای سالم رشد کند.
روش‌های مختلفی برای درمان و ترمیم دندان‌های شیری و یا دائمی کودکان وجود دارد که برخی از آن‌ها را در اینجا برای شما آورده‌ایم که شامل:
- پر کردن دندان با کامپوزیت یا بانداژ دندان
- اسپیلت کردن و یا فیکس کردن دندان
- جایگذاری تاج دندانی
- استفاده از روکش دندان
- عصب کشی دندان شیری
- فیشور سیلانت دندان
این که کدام روش درمان و ترمیم شکستگی دندان از همه مناسب‌تر است، به نوع و شدت شکستگی دندان بستگی دارد:
فیشورسیلانت
در صورتی که ترک‌خوردگی‌های کوچک در زمان مناسب و زودهنگام تشخیص داده شوند، می‌توان به روش فیشورسیلانت و با کمک موارد ترمیمی روی ترک‌خوردگی را پوشاند.
عصب کشی دندان
ر صورتی که شکستگی گسترده‌تر باشد و ریشه‌ی دندان را درگیر کرده باشد، لازم است درمان عصب‌کشی انجام شود و در ادامه ترمیم زیبایی برای آن صورت می گیرد.
البته به طور کلی باید ذکر شود که این نوع شکستگی اگر در دندان های شیری اتفاق بیفتد بهترین درمان کشیدن دندان است. زیرا اسپیلت و یا فیکس کردن دندانی با ریشه شکسته باعث میشود به دندان های مجاور فشار زیادی وارد شود و حتی روند رویش دندان های دائمی در آینده را با مشکل و آسیب دیدگی مواجه کند.
بنابراین می توان گفت که در دندان های شیری برای شکستگی های ریشه، دندان کشیده میشود و شکستگی های تاج را با عصب کشی و ترمیم درمان می کنند.
باندینگ
در صورتی که شکستگی کوچک اما در معرض دید باشد، ممکن است پزشک از مواد همرنگ دندان مانند رزین، برای ترمیم و پرکردن دندان استفاده کند. رنگ پرکردگی دندان دقیقا با رنگ دندان کودک شما انطباق داده میشود و سپس روی دندان و در قسمت شکسته شده چسبانده میشود.
بعد از این رزین روی دندان شکل داده شد و محکم شد، سطح آن صاف و صیقلی میشود و بنابراین دندان کودک شما درست مانند قبل خواهد بود. اگر سن کودک شما زیر 2 سال باشد به دلیل عدم همکاری کودک در روند درمان، ترمیم دندان در حالت تحت آرامبخشی برای او انجام میگیرد.
برای زمان هایی که آسیب جابه جایی در دندان های شیری اتفاق می‌افتد یعنی به این شکل که دندان کودک به طور کامل به داخل فرو برود و دیگر چیزی از دندان مشخص نباشد معمولا صبر کرده و به دندان بین 3روز تا 2 هفته زمان میدهیم تا خودش بیرون بیاید.
البته در برخی از مواقع تا یک ماه نیز زمان میبرد تا دندان دوباره بیرون بیاید ولی این دندان ممکن است به ارتفاع اولیه خود نرسد و در نهایت تنها سه چهارم دندان بیرون بیاید. این دندان را نمیتوان بکشیم زیرا ممکن است به جوانه های زیری دندان دائمی آسیب وارد شود.
در برخی از مواقع که دندان شیری بر اثر آسیب دیدگی به طور کامل از جای خود بیرون می آید بهترین راهکار این است که تلاشی برای بازگرداندن دندان به سر جای خود نداشته باشیم.
زیرا ممکن است فشار ناشی از برگرداندن دندان به سرجای خود، با تاج های دندان های دائمی و یا جوانه های آن که در قسمت زیری آن دندان قرار دارند آسیب وارد کند. بنابراین دندان شیری که از جای خود در بیاید باید دور انداخته شود و در ادامه مراقبت های لازم را برای رویش یک دندان دائمی سالم برای کودک انجام دهید.
مراقبت‌های پس از درمان شکستگی دندان شیری کودکان
مراقبت‌های دندان شیری کودکان بعد از درمان، نسبت به نوع شکستگی که به آن دچار شدند متفاوت است. بنابراین بهتر است به تمامی توصیه‌هایی که دندانپزشک کودکان بعد از درمان دندان آسیب دیده کودک شما انجام می‌دهد و در اختیار شما می‌گذارد، گوش فرادهید.
به طور کلی زمانی که شکستگی دندان‌های قدامی اتفاق می‌افتد، بهتر است بعد از درمان، کودک خود را از گاز زدن مواد غذایی سفت مانند ساندویچ‌ها، هویج، سیب، تخمه و یا حتی بردن اسباب بازی‌ها در دهان نیز منع کنید و او را تحت کنترل داشته باشید تا از روی ناآگاهی به دندان خود آسیب وارد نکند.
مشکلات بعد از شکستن دندان کودک
ممکن است بعد از ترمیم دندانی که دچار آسیب و شکستگی شده بود علائم متعددی را برای آن و یا در نواحی اطراف آن مشاهده کنید. برخی از این موارد احتمال شامل:
خونریزی از دندان یا لثه:
می‌توانید با استفاده از یک گاز استریل مرطوب بر روی آن ناحیه فشار وارد کرده تا از تداوم خونریزی بیشتر جلوگیری کنید.
درد در محل آسیب:
در این مورد در صورتی که بعد از آسیب دیدگی کودک احساس درد داشت بهتر است با مشورت متخصص دندانپزشک از مسکن‌های مخصوص کودکان که خطری برای سلامتی آن‌ها ندارند، استفاده کنید. توجه داشته باشید که نوع و میزان مصرف هر نوع مسکنی باید تحت نظر و مشورت دندانپزشک کودک شما انجام بگیرد.
تورم در داخل و اطراف دهان:
در صورت مشاهده‌ی تورم در صورت و یا دهان کودک خود می‌توانید برای کاهش این التهاب از کمپرس سرد استفاده کنید تا درد و تورم کودک را تسکین بدهد.
تغییر رنگ دندان کودک:
اگر دندان کودک شما بعد از شکستگی تغییر رنگ پیدا کرد حتما او را در اسرع وقت نزد دندان پزشک ببرید تا دندان‌های او را مورد بررسی قرار دهد.
عفونت و آبسه:
زمانی که دندان کودک شما دچار شکستگی میشود باید بسیار مراقب باشید تا ریشه دندان عفونت نکند. زیرا در صورت عفونت کودک درد زیادی را باید تحمل کند و بهتر است با پیشگیری، از بروز این اتفاق برای کودک خود جلوگیری کنید.
مشکل در غذا خوردن:
تا زمانی که دندانپزشک به شما اجازه نداده است باید کودک خود را از خوردن غذاهای سفت که باعث گسترش شکستگی دندان می‌شوند، منع کنید.
روش‌های پیشگیری از شکستگی دندان کودک
یکی از راه های پیشگیری از تروما این است که برای اطلاع رسانی به والدین، کودکان و حتی معلمان نسبت به نحوه پیشگیری از صدمات تروما، آموزش دادن راه و روش های جلوگیری از این رخداد است. والدین و یا حتی مسئولین مدرسه باید روندهای مراقبتی را برای کودکان در هنگام بازی در پارک و یا با وسایل بازی در مدرسه در کنار سایر بچه ها، انجام بدهند و از سلامت آن ها هر چند سخت، مراقبت کنند.
استفاده از کمربندهای محافظ و تهیه کردن صندلی های مطمئن برای کودکان در حین رانندگی یکی از مهم ترین مواردی است که می تواند از بسیاری از آسیب ها جلوگیری کند. البته بهتر است برای پیشگیری از تروما، کودکان در حین بازی از محافظ دندان یا کفپوش نرم در محل بازی استفاده کنند.
چرا هنگام شکستن دندان اطفال مراجعه به دندانپزشک ضروری است؟
آسیب و شکستن دندان شیری کودکان می‌تواند باعث اختلال در رشد و سلامت دندان‌های دائمی زیرین شود. بنابراین ارزیابی و درمان سریع آسیب توسط دندانپزشک برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی در آینده ضروری است. ارزیابی معمولا شامل شرح حال کامل دندان آسیب دیده و بررسی‌های بالینی و رادیوگرافی دقیق است.
دندانپزشکان اطفال در درمان و یافتن علت شکستن دندان کودکان مهارت دارند. درمان دندان شیری شکسته شده تنها به شرطی انجام میشود که این آسیب برای دندان‌های دائمی زیرین که در حال رشد هستند خطری داشته باشد. و در عملکرد و زیبایی مادام العمر آن‌ها اختلال ایجاد کند.
آیا شکستن دندان شیری بر دندان دائمی کودک تاثیر دارد ؟
اگر دندان شیری از ریشه درآمده و بیفتد و یا شکستگی به حدی شدید باشد که دندانپزشک کودک قادر به حفظ دندان نباشد، یک فضای خالی در میان دندان های کودک به وجود می آید.
در بدترین حالت و اگر مراقبتی انجام نشود، ممکن است این فضا توسط دندان های کناری پرشده و دندان دائمی زیرین نتواند به خوبی رشد کند و به صورت کج از لثه رشد کرده و یا یک دندان نهفته باقی بماند.
در مواقعی هم که برای مثال دندان‌های جلو دچار آسیب شده و ریشه دندان صدمه می‌بیند، این آسیب می‌تواند بر رشد دندان دائمی تاثیر منفی بگذارد و باعث شود تا دندان دائمی کج رشد کرده و یا از همان ابتدا با پوسیدگی از لثه بیرون بیاید .
اگر دندان جلوی کودک ضربه بخورد چه باید کرد؟
در ابتدا با یک تکه گاز استریل سرد و مرطوب ناحیه‌ی آسیب دیده را در صورتی که دچار خونریزی شده است، فشار دهید. مقداری یخ را که در یک پارچه تمیز قرار دادید را بر روی ناحیه‌ی آسیب دیده قرار دهید.
اگر کودک شما درد دارد و بی قراری می‌کند در اسرع وقت او را نزد یک دندانپزشک کودک ببرید تا ناحیه‌ی آسیب دیده را تخصصی بررسی کرده و اگر مشکل جدی و قابل درمانی وجود دارد در کمترین زمان درمان را شروع کرده تا میزان آسیب دیدگی کاهش یابد.
کدام یک از دندان های شیری زودتر شکسته می شود ؟
در بین دندان‌ها، دندان‌های آسیاب اول، آسیاب کوچک دوم و آسیاب بزرگ دوم بیشتر در معرض شکستگی هستند. همچنین احتمال پوسیدگی در این دندان‌ها نسبت به دندان‌های دیگر بیشتر است زیرا یک سمت این دندان‌ها در تماس بیشتری با زبان است.
دندان‌های شیری یا انسیزورهای بی رنگ شده
تغییر رنگ نشانه رایج تروما یا شکستن دندان اطفال است. این رنگ ممکن است از زرد و خاکستری تا سیاه متغیر باشد. چنین تغییر رنگی در دندان شیری آسیب دیده نیاز به بررسی دارد. اگرچه مشاهده تغییر رنگ در دندان‌های شیری به درمان فوری نیاز ندارد. اما این دندان‌ها بیشتر در معرض تغییرات پاتولوژیک (ساختاری) قرار می‌گیرند. بنابراین باید تحت نظارت باشند تا سلامت دندان‌های دائمی در حال رشد را تضمین کنند.
جابجایی دندان شیری یا انسیزورهای اولیه جابجا شده
دندان‌های شیری یا اولیه ممکن است در چندین جهت جابجا شوند:
- اینتروژن: دندان شیری به درون حفره دندان فشار می‌آورد و کوتاه‌تر به نظر می‌رسد، یا اصلا دیده نمی‌شود.
- اکستروژن: دندان شیری بیش از حد معمول از حفره خود بیرون می‌آید و بلندتر به نظر می‌رسد.
- لوکساسیون جانبی: دندان شیری به سمت کنار، بالا یا به جلو (سمت لب) جابجا میشود.
جابجایی دندان شیری به حالت اینتروژن به دندان دائمی در حال رشد آسیب می‌رساند و خطر زیادی به همراه دارد. در چنین شرایطی درمان به نحوه قرارگیری ریشه دندان شیری و تاج دندان دائمی بستگی دارد. استفاده از اشعه ایکس برای تعیین نحوه قرارگیری آن‌ها ضروری است. اگر نتایج نشان دهند که در رشد دندان دائمی اختلالی بوجود نمی‌آید، دندان شیری به حال خود رها میشود. اگر دندان دائمی بعد از گذشت شش ماه رویش نکند، دندان شیری باید کشیده شود.
در شرایطی که نتایج نشان دهند دندان شیری به دندان‌های در حال رشد آسیب می‌رساند، باید فورا کشیده شود تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود. برای دندان‌های لوکساسیون جانبی، دندان باید به طور منظم تحت نظر باشد حتی اگر جابجایی کم باشد. اما در شرایطی که جابجایی شدید است، ممکن است دندان به استخراج نیاز داشته باشد.
بنابراین با هر نوع جابجایی دندان شیری، پیگیری طولانی مدت بالینی و رادیوگرافی برای نظارت بر حیات این دندان‌ها و اطمینان از عدم وجود عفونت ریشه که می‌تواند به دندان دائمی در حال رشد آسیب برساند، ضروری است.
شکستگی ریشه دندان های شیری
شکستن دندان شیری کودکان در قسمت ریشه یک اتفاق نادر است. با این حال، ممکن است زمانی رخ دهد، که دندان شیری جابجا شده یا متحرک به نظر می‌رسد. اگر دندان آسیب دیده به شدت جابجا شود و خیلی متحرک باشد، در این صورت باید کشیده شود. اگر ریشه شکسته شده در زمان کشیدن دندان درون حفره استخوانی باقی بماند، نباید برای استخراج آن تلاشی صورت گیرد. زیرا می‌تواند به دندان‌های دائمی زیرین آسیب برساند. آن‌ها معمولا از نظر فیزیولوژیکی جذب می‌شوند.
AVULSED دندان‌های شیری
AVULSED به معنی جابجایی دندان شیری به طور کامل از حفره استخوانی آن است. این جابجایی با آسیب به بافت نرم در لب‌ها و لثه‌ها همراه است. دندان‌های شیری افتاده نباید دوباره کاشته شوند زیرا باعث آسیب به دندان دائمی در حال رشد زیرین می‌شوند. برآمدگی دندان شیری نیز سبب آسیب به مینای دندان یا اختلال در رویش دندان دائمی میشود. بسته به شدت آسیب مینا، تغییر رنگ از سفید تا قهوه‌ای متغیر و شامل فرورفتگی در سطح دندان است.
اگر این اختلال در شکل گیری مینای دندان وجود داشته باشد، تا زمانی که دندان دائمی بیرون نیاید، این مشکل آشکار نخواهد شد.
