دندان شیری کودکان در سنین پایین اهمیت زیادی دارد، چرا که همین دندان‌ها پایه و اساس دندان‌های دائمی هستند و در صورت بروز مشکل در این دندان‌ها ممکن است در سنین بالاتر یا بزرگسالی با مشکلات دهان و دندان رو به رو شوند. از این رو چکاپ دندانپزشکی در این دوران اهمیت خاصی دارد و همراه با آن درمان زود هنگام می‌تواند از بروز مشکل در آینده جلوگیری کند.
بیشتر کودکان و البته والدین به دلیل مختلف از دندانپزشکی ترس دارند و موقع مراجعه به دندانپزشکی با ترس و اضطراب زیاد مشکل کودک خود را بیان می‌کنند. والدین باید توجه داشته باشند روش‌های مختلفی برای کنترل ترس از دندانپزشکی وجود دارد که با مشورت با متخصص دندانپزشکی کودکان می‌توان از آن‌ها برای درمان دندان کودک استفاده کرد. یکی از این روش‌ها درمان تحت بیهوشی و آرامبخشی است.
در این مقاله سعی کردیم شما را بیشتر با روش درمان تحت بیهوشی و آرامبخشی آشنا کنیم تا دیگر نگران مشکلات دهان و دندان کودک خود نباشید. در این روش با وجود اینکه کودکان هیچ خاطره‌ی بدی از دندانپزشکی نخواهند داشت اما باید در نظر داشت چه مزایا و معایبی در انتظار او خواهد بود. در این مقاله خانم دکتر فتوحی دکتر متخصص دندانپزشک کودکان به بسیاری از سوالات و ترس‌های شما در این زمینه پاسخ خواهند داد.
ترس کودکان از دندانپزشکی
ترس و گریه کودکان در دندانپزشکی یکی از قدیمی‌ترین ترس‌های بشر است که بیشتر آن به دوران کودکی و روش‌های غیر اصولی و رفتار‌های نادرست شکل گرفته است. بسیاری از بزرگ‌تر‌های امروز که از دندانپزشکی می‌ترسند همان کودکانی هستند که پدر و مادرهایشان آن‌ها را از دندانپزشکی ترسانده‌اند یا دندانپزشک با آن‌ها رفتار مناسبی نداشته است.
به هر حال عوامل مختلفی برای ترس از دندانپزشکی وجود دارد، مثل ترس از ناشناخته‌ها، داشتن هیجان و استرس زیاد، داشتن حس تهوع هنگام استفاده از لوازم کار و داشتن احساس خفگی موقع فعالیت دندانپزشک که ممکن است در کودک ایجاد شود. همچنین صحبت‌های نابه‌جا از تجربه دندانپزشکی جلوی کودک و یا ترساندن کودک با گفتن اینکه کار بدی انجام دهی میبریمت پیش دندانپزشک، همگی از عواملی است که ترس در کودک را دو چندان می‌کند. همین احساس ترس و اضطراب زیاد باعث می‌شود والدین به موقع کودک را به دندانپزشکی نبرند و پوسیدگی دندان کودک شدید شود و دندان کودک را از بین ببرد.
در این مواقع والدین برای کمتر کردن ترس کودک روش‌های مختلفی مثل وعده دادن جایزه یا توضیح دادن درباره نحوه انجام کار را انجام می‌دهند ولی ممکن است بعضی کودکان بعد از مدتی مجدد بی‌قراری کنند و به دندانپزشک مراجعه نکنند. اما یکی دیگر از روش‌های ترمیم دندان‌ها و جلوگیری از ترس کودک کمک گرفتن از درمان‌های دندانپزشکی تحت بیهوشی و آرامبخشی است.
چه کودکانی نیاز به درمان با آرمبخشی و بیهوشی دارند؟
سه دسته از کودکانی که در معرض خطر پوسیدگی قرار دارند، به دلیل ترس، هیجان و عدم همکاری آن‌ها با دندانپزشک چالشی بزرگ برای والدین و متخصص دندانپزشکی کودکان به شمار می‌روند. در این حالت دندانپزشک کودکان مجبور است انتخاب درمان کودکان تحت بیهوشی و آرامبخشی را به والدین بدهد.
کودکان کم سن و سال
شروع همکاری کودک با دندانپزشک سه سالگی یا اتمام سه سالگی است. کودکان کوچک‌تر معمولا قادر به همکاری لازم نیستند چرا که زود خسته می‌شوند، نمی‌توانند به تنهایی روی یونیت بنشینند و از لحاظ روانی تکامل لازم را برای گرفتن ارتباط چشمی با کار دندانپزشکی و شنیدن دستورات دندانپزشک ندارند. البته کار می‌تواند به صورت اجبار انجام شود ولی می‌تواند خاطرات بد دندانپزشکی را در آینده برای کودک به همراه داشته باشد.
کودکانی که نقص جسمی یا ذهنی دارند
بعضی از کودکان به دلیل داشتن بعضی از اختلالات مادرزادی یا بیماری‌هایی که در بدو تولد به سراغشان می‌آید قادر نیستند تا با دندانپزشک همکاری کنند و کار را برای خودشان و دندانپزشک سخت می‌کنند. از جمله این اختلالات و بیماری‌ها می‌توان به اوتیسم، سندروم دان، قطع عضو، کوتاهی عضو، فلج مغزی، دیستروفی عضلانی و … اشاره کرد.
کودکانی که ترس و اضطراب زیادی دارند
این دسته از کودکان به دلیل ترس و اضطراب شدید و ترس از ناشناخته‌ها قادر به همکاری با دندانپزشک نیستند. این دسته از کودکان ممکن است در برخورد با توربین یا حجم زیاد آب در دهان یا حتی سر و صدا نتوانند محیط کار دندانپزشکی را تحمل کنند.
در این مواقع درمان با بیهوشی و آرامبخشی می‌تواند بهترین انتخاب باشد، چرا که کودک دچار هیجان و استرس نمی‌شود و دندانپزشک بدون مشکل خاصی و با سرعت درمان کودک را انجام می‌دهد و کودک هیچ دردی را احساس نمی‌کند.
انواع روش‌های بیهوشی دندانپزشکی
باتوجه به صحبت‌هایی که در بالا شد اگر فرزنداتان جزو یکی از این سه دسته قرار گرفت با تشخیص متخصص دندانپزشکی کودکان و مشورت با متخصص بیهوشی یکی از این دو روش برای کودک انجام می‌شود.
- بیهوشی عمومی
- آرامبخشی یا سدیشن
بیهوشی عمومی دندانپزشکی کودکان
یکی از روش‌هایی که برای این سه دسته از کودکان انجام می‌شود، روش دندانپزشک با بیهوشی کامل است. در این روش که از اسمش مشخص است و به تنهایی برای همه ما دلهره‌آور به نظر می‌رسد به این معناست که کودک خود به تنهایی نفس نمی‌کشد و با دستگاه تنفس می‌کند و تمام احساس خود را از دست می‌دهد. دندانپزشکی با بیهوشی این امکان را به دندانپزشک می‌دهد تا با حوصله و زمان بیشتری کار ترمیم و عصب‌کشی دندان کودک را انجام دهد.
درمان کودکان تحت بیهوشی کاملا زیر نظر متخصص بیهوشی انجام می‌شود و او در تمام مدت وضعیت کودک را تحت نظر دارد. در این روش متخصص می‌تواند از داروی بیهوشی دندانپزشک کودکان که از مخدرها هستند استفاده کند و دندانپزشک می‌تواند در زمان طولانی‌تری به ترمیم و عصب‌کشی کودک اختصاص دهد. البته یک دندانپزشک کودکان تمام تلاش خود را می‌کند در زمان کوتاه‌تری این کار را انجام دهد. در نظر داشته باشید دندانپزشکی با بیهوشی کودکان می‌تواند عوارض جبران ناپذیری برای کودک داشته باشد البته که در کنار مزایای زیادی که دارد خطرات خاص خودش را خواهد داشت.
سدیشن یا آرامبخشی ( Sadation )
در روش دندانپزشکی کودکان با آرامبخشی بر خلاف بیهوشی کودک خواب است و خود نفس می‌کشد و دیگر با وابسته به دستگاه نیست. به فعالیت‌های دندانپزشک واکنش نشان می‌دهد، دست دندانپزشک را پس میزند و ممکن است گاهی از شدت درد گریه کند. آرامبخشی می‌تواند از طریق تزریق دارو به کودک یا خوردن دارو توسط کودک یا هر دو باهم انجام شود. در نظر داشته باشید این روش در صورت انتخاب مناسب توسط دندانپزشک کودکان می‌تواند کم عارضه و یکی از بهترین روش‌های انجام خدمات دندانپزشکی باشد که سالیان زیادی است در کشور‌های پیشرفته انجام می‌شود.
عوارض داروی بیهوشی دندانپزشکی
اولین سوالی که والدین بعد از شنیدن نام بیهوشی دندانپزشک کودک می‌پرسند؛ عوارض بیهوشی کامل کودکان در دندانپزشکی است. باید توجه داشته باشید داروهای بیهوشی از مخدرها هستند و مثل دیگر داروها عوارض خاص خود را دارند. زمانی که متخصص بیهوشی و متخصص دندانپزشکی کودکان پیشنهاد بیهوشی برای دندانپزشکی کودک را می‌دهند، بسیاری از جوانب را بررسی کرده‌اند. با این حال نمی‌توان عوارض داروی بیهوشی در دندانپزشکی را کتمان کرد.
به این نکته باید توجه داشته باشید هر فعالیتی در دندانپزشکی می‌تواند عوارض خاص خودش را داشته باشد. کودکی که همکاری نمی‌کند اگر به اجبار روی یونیت بنشیند تا کار دندانپزشکی برایش انجام شود ممکن است با حرکت دادن سر، دست یا … موجب شود خطراتی برایش ایجاد شود. از جمله این خطرات می‌توان به پارگی لب یا زبان بر اثر برخورد توربین، خوردن نیدل بی‌حسی، خوردن سوزن بی‌حسی به لب و افتادن وسایل دندانپزشکی در حلق کودک اشاره کرد که خطرات آن نسبت به بیهوشی یا آرامبخشی کمتر نخواهد بود. از این رو زمانی که دندانپزشک بیهوشی کامل کودک یا آرامبخشی را توصیه می‌کند، می‌توان گفت بهترین و ایمن‌ترین گزینه برای کودک و دندانپزشک خواهد بود.
اقدامات مورد نیاز قبل از دندانپزشکی با بیهوشی
درمان بیهوشی برای دندان کودک خطرات خاص خود را دارد. برای همین قبل از انجام این کار حتما باید یک متخصص بیهوشی و متخصص دندانپزشکی کودکان کودک را ارزیابی کرده و نکاتی را به والدین بدهند.
قبل از هر اقدامی ابتدا باید سن و وزن کودک در نظر گرفته شود سپس سابقه بیماری‌ها، آلرژی، مصرف داروهای مختلف باید به اطلاع متخصص بیهوشی داده شود و یکسری آزمایشات برای کودک انجام شود. حتما باید دستورات متخصص بیهوشی، برای خوردن و آشامیدن، قبل از درمان رعایت شود و اگر کودک در روز عمل یا قبل از آن دچار سرماخوردگی یا بیماری خاصی شده است به اطلاع متخصص بیهوشی رسانده شود. این کارها در راستای کم خطر شدن درمان با بیهوشی و آرامبخشی ضروری است.
بیشتر بخوانید
نکات قابل توجه بیهوشی و آرامبخشی کودکان
- با توصیه و مشاوره متخصص بیهوشی، قبل از انجام درمان، آزمایش‌های لازم را انجام دهید.
- سابقه بیماری کودک را به متخصص بیهوشی اطلاع دهید.
- درمان بیهوشی و آرامبخشی حتما باید در محیط بیمارستانی یا یک کلینیک مجهز انجام شود و در مطب توصیه نمی‌شود.
- مراقب باشید کودک در روز درمان بیهوشی دچار بیماری نشود.
- قبل از درمان حتما با متخصص بیهوشی در ارتباط باشید و از دادن ویتامین‌ها یا داروهای بدون مشورت با متخصص بیهوشی خودداری کنید.
مراقبت‌های بعد از بیهوشی و آرامبخشی
مراقبت‌های بعد از بیهوشی و آرامبخشی از مهمترین نکات این درمان خواهد بود. در ابتدا باید توجه داشته باشید کودک بعد از انجام درمان کمی خواب آلود است و باید او را تا خانه به آغوش بکشید و کامل از کودک مراقبت کنید تا بعد از چند ساعت اثر داروی بیهوشی از بین برود.
- توجه داشته باشید اگر بعد از درمان با بیهوشی کودک دچار خواب آلودگی، کلافگی، حالت لرز و تهوع داشت جای نگرانی نیست و یک امر عادی است که بعد از مدتی تمام می‌شود.
- بعد از درمان با توصیه و مشورت متخصص بیهوشی به کودک غذا و مایعات بدهید.
- حتما بعد از درمان کودک باید استراحت کند تا اثرات داروی بیهوشی از بین برود.
- اگر کودک دچار مشکلات تنفسی و سردرد شد حتما با متخصص بیهوشی و متخصص دندانپزشکی کودک خود در ارتباط باشید.
بیشتر بخوانید
آیا بیهوشی و آرامبخشی برای ترمیم دندان کودکان روش‌های مناسب و ارزشمندی است؟
بر خلاف تصور عام مردم که دندان‌های شیری را دندان‌های بی اهمیت یا کم اهمیتی می‌دانند، باید توجه داشت که پایه و اساس دندان‌های دائمی، دندان‌های شیری هستند و در صورت ایجاد مشکل یا پوسیدگی برای این دندان‌ها تاثیری زیادی بر روی رویش دندان‌های دائمی خواهد داشت. از این رو ترمیم دندان‌های شیری و دندان‌های کودکان در سنین پایین می‌تواند از بروز مشکلاتی چون آبسه‌های شدید دندانی و رویش نامرتب دندان‌ها در سنین بالاتر جلوگیری کرد. با این حال اگر کودک همکاری لازم را با دندانپزشک خود نداشته باشد یا ترس زیاد و نقص جسمی و ذهنی داشته باشد یکی از بهترین روش‌ها استفاده از آرامبخشی و بیهوشی است.
انجام درمان دندانپزشکی تحت بیهوشی و آرامبخشی توسط چه کسی انجام می شود؟
این درمان که توصیه می‌شود حتما در یک محیط بیمارستانی یا یک درمانگاه مجهز انجام شود توسط متخصص بیهوشی که دوره‌های بیهوشی و آرامبخشی را گذرانده باشد و تخصص کافی برای استفاده از داروها و مانیتورینگ را داشته باشد انجام می‌شود. البته در کنار متخصص بیهوشی باید یک تیم حرفه‌ای قرار داشته باشد تا به آن کمک کند. در این مدت متخصص دندانپزشکی کودک با هماهنگی و همکاری متخصص بیهوشی و سعی می‌کند در حداقل زمان ممکن دندان‌های کودک را ترمیم یا عصب‌کشی کند.
هزینه بیهوشی دندانپزشکی کودکان
یکی از سوالات والدین در مورد هزینه بیهوشی و آرامبخشی است. والدین باید در نظر داشته باشند که هزینه قیمت بیهوشی و آرامبخشی متغییر است و بستگی به نوع خدمات بیهوشی و خدمات دندانپزشکی دارد. البته والدین باید در نظر داشته باشند هزینه بیهوشی و آرامبخشی توسط متخصص حرفه‌ای دندانپزشکی کودکان و تیم حرفه‌ای بیهوشی در محیط بیمارستانی کمی بالاتر از خدمات دندانپزشکی در مطب خواهد بود.
برای اطلاع از لیست قیمت‌ها و خدمات، با ما تماس بگیرید.
آیا انجام کارهای دندانپزشکی تحت بیهوشی و آرامبخشی نیاز به بستری شدن دارد؟
خیر، درمان تحت بیهوشی و آرامبخشی در همان ساعتی که به والدین اطلاع داده شده است انجام خواهد شد و بعد از درمان کودک تحت کنترل خواهد بود و بعد از چک شدن علائم اولیه و حال کودک، والدین می‌توانند کودک را با مراقبت به منزل ببرند تا در منزل استراحت کند. در صورت مشاهده مشکل می‌توانند با دندانپزشک یا متخصص بیهوشی تماس بگیرند تا توصیه‌های لازم به آن‌ها داده شود.
آیا خطراتی چون فوت یا مشکلات اورژانسی در روش درمان تحت بیهوشی و آرامبخشی امکان‌پذیر است؟
باید به این نکته توجه کنید داروهای بیهوشی از مخدرها هستند و داروهای آرامبخشی از خواب‌آور و آرامش‌بخش‌ها، با این حال تمام داروها عوارض خاص خودشان را دارند که البته عوارض داروهای آرامبخشی به مراتب کمتر است. امروزه درمان تحت بیهوشی و آرامبخشی زیادی در دنیا انجام می‌شود و خطرات این چنینی بسیار کم و انگشت شمار اتفاق می‌افتد. البته که بسیاری از این اتفاق‌ها بر اثر سهل‌انگاری والدین و عدم آگاهی کافی است و بخش کوچکی از آن متوجه کادر درمان کم تجربه در این زمینه است.
